صفحه محصول - پروپوزال بررسی مقایسه ای الگوهای تلفیقی جهت ارزیابی عملکرد مالی شرکت ها با روش فازی

پروپوزال بررسی مقایسه ای الگوهای تلفیقی جهت ارزیابی عملکرد مالی شرکت ها با روش فازی (docx) 1 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 1 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

1878965000 دانشکده اقتصاد، مديريت و علوم اجتماعي پاياننامه کارشناسي ارشد در رشته حسابداري بررسی تطبیقی الگوریتمهای ترکیبی کارا به منظور ارزیابی عملکرد مالی شرکتهای بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از رویکرد فازی بهوسيلهي حسن فتاحی نافچی استاد راهنما دکتر شکراله خواجوي تقديم به پدر صبور و مادر مهربانم دو ستاره‌اي که در قلب مشتاقم هرگز غروب نخواهند کرد آنان که به معصومیت باران هستند سپاسگزاري از رهگذر خاک سر کوی شما بود هر نافه که در دست نسیم سحر افتاد سپاس فراوان خدايي را که به ما فکرت آموخت و لذت آموزش و يادگيري را هديه کرد. و همواره داناياني را راهنماي انسان ها قرار داد. اينک که در سايهسار رحمت ايزد يکتا، عنايات حضرت ولي عصر و هدايت اساتيد بزرگوار کار تکميل اين پروژه به پايان رسيده است، از زحمات استاد محترم راهنما، جناب آقاي دکتر خواجوی، که با صبر و حوصله وصف ناپذير و درايت و دقت ستودني‌اش از نخستين قدمهاي اين پژوهش تا نقطه فرجام آن، راهنمايي کار را بر عهده داشتند، تشکر به عمل مي‌آورم. و همچنین، از استاد محترم مشاور، جناب آقاي دکتر ناظمی که با نظرات، نکتهسنجيها، راهنماييها و پيشنهادهاي سازندهي خود راه را بر من هموار ساختهاند، كمال تشكر و امتنان را دارم. مراتب سپاس و قدرداني را از ديگر اساتيد محترم بخش حسابداري به خاطر سالها شاگردي در محضر اين انديشمندان عرصه علم و پژوهش، ابراز ميدارم. در پايان از کليه کارکنان محترم بخش حسابداري و دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعي به خصوص سرکار خانم ابراهيمي، مسؤل دفتر بخش حسابداري، که در اين مدت مرا ياري نمودهاند؛ و تمام عزيزاني که به نحوي در مراحل اين پژوهش مشمول لطف و عنايت آنان گرديدم، کمال تشکر و قدرداني را به عمل میآورم. چکيده بررسی تطبیقی الگوریتمهای ترکیبی کارا به منظور ارزیابی عملکرد مالی شرکتهای بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از رویکرد فازی به وسيلهي: حسن فتاحی نافچی در دنیای رقابتی امروز ایجاد یک سیستم مناسب ارزیابی عملکرد شرکتها امری ضروری است. هدف این پژوهش ارزیابی عملکرد مالی شرکتهای دارویی، گروه فلزات اساسی و گروه خودرو و ساخت قطعات با استفاده از روشی نوین است. از فازی AHP برای وزندهی به شاخصهای ارزیابی عملکرد و از فازی تاپسیس و فازی ویکور برای رتبهبندی شرکتهای مورد مطالعه استفاده میشود. در این پژوهش از ترکیبی از معیارهای سنتی ارزیابی عملکرد و معیارهای مبتنی بر ارزش برای ارزیابی عملکرد و رتبهبندی شرکتهای دارویی، گروه فلزات اساسی و گروه خودرو و ساخت قطعات در سال ۱۳۸۸ استفاده میشود. جامعه آماری این پژوهش شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در صنایع دارویی، گروه فلزات اساسی و گروه خودرو و ساخت قطعات است. استفاده از رویکرد فازی در رتبهبندی شرکتهای بورس دقت اطلاعات ورودی به نرم افزارهای رتبهبندی را به شکل محسوسی بالا میبرد. نتایج این پژوهش که به ارائه دو مدل نوین و با دقت بالا در ارزیابی عملکرد مالی شرکتها منتج شد، میتواند برای گروههای مختلف اعم از سرمایهگذار، سازمان بورس و دیگر استفاده کنندهگان، مفید واقع میشود. کليد واژهها: ارزیابی عملکرد مالی، تاپسیس، ویکور، فازی AHP، معیارهای مالی. فهرست مطالب عنوان ................. صفحه فصل اول: کليات پژوهش8-1 1-1- مقدمه2 1-2- مسأله پژوهش3 1-3- اهميت و ضرورت پژوهش4 1-4- اهداف پژوهش5 1-5- سؤال‌هاي پژوهش5 1-6- فرضيه‌هاي پژوهش6 1-7- روش انجام پژوهش6 1-7-1- نوع روش پژوهش6 1-7-2- روش گردآوري اطلاعات6 1-7-3- جامعه آماري6 1-7-4- روش تجزيه و تحليل اطلاعات............................................................................7 1-9- استفادهکنندگان از نتايج پژوهش7 1-10- ساختار پژوهش8 فصل دوم: مبانی نظری و پيشينه پژوهش39-9 2-1- مقدمه10 2-2- مباني نظري12 2-2-1- نظریه ارزیابی: اساس اقتصادی ارزیابی عملکرد12 2-2-2- ارزیابی عملکرد و معیار ارزیابی عملکرد14 2-2-3- مالکیت و تضاد منافع15 2-2-4- محدودیتهای اساسی پژوهشهای پیشین در رابطه با ارزشیابی15 2-2-5- پیش بینی ارزش شرکت با استفاده از متغیرهای حسابداری 16 2-2-6- مدیریت مبتنی بر ارزش17 2-2-7- تصمیمگیری چند شاخصه (MADM)18 2-2-8- شاخصهای ارزیابی عملکرد19 عنوان صفحه 2-2-8-1- معیارهای سنتی حسابداری19 2-2-8-1-1 بازده داراییها......19 2-2-8-1-2- بازده حقوق صاحبان سهام20 2-2-8-1-3- نسبت P/E20 2-2-8-1-4- سود هر سهم21 الف) نقاط قوت سود حسابداری22 ب) نقاط ضعف سود حسابداری22 2-2-8-2- معیارهای مبتنی بر ارزش22 2-2-8-2-1- ارزش افزوده اقتصادی (EVA)23 انتقادات وارد بر EVA 24 انتقاد ساختاری و مفهومی (پائولو استانلیف)24 انتقاد محاسباتی (روبن اسکالونا)25 2-2-8-2-2- ارزش افزوده بازار (MVA)26 2-2-8-2-3- ارزش افزوده نقدی (CVA)27 2-2-9- منطق فازی31 2-3- پیشینه پژوهش34 2-3-1- پژوهشهای خارجی35 2-3-2 پژوهشهای داخلی37 2-4- خلاصه فصل39 فصل سوم: روششناسي پژوهش62-41 3-1- مقدمه42 3-2- فرضيه‌هاي پژوهش43 3-3- متغيرهاي پژوهش44 3-3-1- معیارهای مالی سنتی حسابداری44 3-3-2- معیارهای مالی مبتنی بر ارزش44 3-4- روش گردآوری اطلاعات45 3-4-1- جامعه آماری46 3-4-2- پرسشنامه وزندهی به معیارهای ارزیابی عملکرد46 3-4-3- روش تجزيه و تحليل و آزمون فرضيه‏ها48 3-4- 3-1 تصمیمگیری چند شاخصه (MADM)48 3-5- تاپسیس49 عنوان ................. صفحه 3-6- روش ویکور50 3-7- تکنیک فازی56 3-8- روش آنالیز توسعه CHANG58 3-9- الگوریتم فرآیند FAHP به روش آنالیز توسعه CHANG 60 3-10- خلاصه فصل62 فصل چهارم: تجزيه و تحليل داده‌هاي پژوهش95-63 4-1- مقدمه64 4-2- معیارهای مالی پژوهش64 4-3- جامعه آماری64 4-4- فرضیههای پژوهش65 4-5- طرح کلی مدل پژوهش66 4-5-1- مشخص کردن وزن معیارها با استفاده از FAHP67 4-5-1- 1- فرآیند تحلیل سلسله مراتبی67 4-5-1- 2- فرآیند تحلیل سلسله مراتبی گروهی67 4-5-1- 3- FAHP68 4-5-2- روش آنالیز توسعه CHANG68 4-5-3- الگوریتم فرآیند FAHP به روش آنالیز توسعه CHANG70 4-5-4- تاپسیس71 4-6- روش ویکور72 4-7- یافتههای پژوهش73 4-8- ماتریس مقایسات زوجی74 4-9- نتایج رتبهبندی با استفاده از تاپسیس89 4-9-1- صنعت دارويي89 4-9-2- صنعت فلزات اساسی89 4-9-3- صنعت گروه خودرو و ساخت قطعات89 4-10- نتایج رتبهبندی با استفاده از ویکور89 4-10-1- صنعت دارويي89 4-10-2- صنعت فلزات اساسی90 4-10-3- صنعت گروه خودرو و ساخت قطعات90 4-11- بررسی فرضیه دوم90 4-12- آزمون دو جملهای91 عنوان صفحه 4-12-1- آزمون آماری در سطح 591 4-12-2- آزمون آماری در سطح 1092 4-13 رتبهبندی نهایی93 4-14- خلاصه فصل94 فصل پنجم: نتيجه‌گيري و پيشنهادهات پژوهش108-96 5-1- مقدمه97 5-2- مروري بر نتايج به دست آمده از پژوهش98 5-2-1- نرخ ناسازگاری پرسشنامهها99 5-2-2- بحث و نتيجهگيري حاصل از فرضیه اول99 5-2-3- بحث و نتيجهگيري حاصل از فرضیه دوم100 5-3- مدل FAHP- تاپسیس102 5-4- مدل FAHP- ویکور102 5-5- تحلیل نتایج آزمون دوجملهای103 5-6- پیشنهادهای پژوهش104 5-6-1- پیشنهادهای حاصل از یافتههای پژوهش104 5-6-2- پیشنهاد برای پژوهشهای آینده106 5-7- محدوديت‌هاي پژوهش106 5-8- خلاصه فصل108 منابع و مآخذ...116-109 الف- منابع فارسي109 ب- منابع انگليسي112 فهرست جدولها عنوان صفحه جدول 3-1 جدول ماتریس تصمیم52 جدول 3-2.جدول نرمال شده ماتریس تصمیم53 جدول 3-3. جدول نهایی نرمال شده ماتریس تصمیم53 جدول 3-4. وزندار کردن ماتریس نرمال54 جدول 3-5. محاسبه بالاترین و پایینترین ارزش نرمال ماتریس تصمیم55 جدول 3-6 تعیین شاخص مطلوبیت (S) و شاخص نارضایتی (R)55 جدول 3-7 محاسبه مقدار Q و رتبهبندی نهایی56 جدول 3-8. متغیرهای زبانی و اعداد فازی مثلثی مربوط 61 جدول 4-1. متغیرهای زبانی و اعداد فازی مثلثی مربوط73 جدول 4-2. ماتریس مقایسات زوجی شاخصهای سنتی75 جدول 4-3. ماتریس مقایسات زوجی شاخصهای مبتنی بر ارزش75 جدول 4-4. ماتریس مقایسات زوجی شاخصهای سنتی و مبتنی بر ارزش75 جدول 4-5. ارزش کل AFP برای شرکتهای دارویی77 جدول 4-6. محاسبه کل شاخص اصلی VFP برای شرکتهای دارویی78 جدول 4-7. محاسبه کل شاخص اصلی AFP برای شرکتهای گروه فلزات اساسی79 جدول 4-8. محاسبه کل شاخص اصلی VFP برای شرکتهای گروه فلزات اساسی80 جدول 4-9. محاسبه کل شاخص اصلی AFP برای شرکتهای گروه خودرو و قطعات خودرو81 جدول 4-10. محاسبه کل شاخص اصلی VFP برای شرکتهای گروه خودرو و قطعات خودرو82 جدول 4-11. رتبهبندی شرکتهای گروه دارویی با استفاده از تاپسیس 83 جدول 4-12. رتبهبندی شرکتهای گروه فلزات اساسی با استفاده از تاپسیس84 جدول 4-13. رتبهبندی شرکتهای خودرو و قطعات خودرو با استفاده از تاپسیس 85 جدول 4-14. رتبهبندی شرکتهای گروه دارویی با استفاده از ویکور86 جدول 4-15. رتبهبندی شرکتهای گروه فلزات اساسی با استفاده از ویکور87 جدول 4-16. رتبهبندی شرکتهای خودرو و قطعات خودرو با استفاده از ویکور88 جدول 4-17. نتایج آزمون دو جملهای در سطح اختلاف رتبهای 592 جدول 4-18. نتایج آزمون دو جملهای در سطح اختلاف رتبهای 1093 عنوان صفحه جدول 4-19. رتبهبندی نهایی94 فصل اول کليات پژوهش 1-1- مقدمه پيدايش انقلاب صنعتي و تداوم آن در اروپا در قرن نوزدهم، شکلگيري كارخانه‌هاي بزرگ و انجام طرح‌هاي عظيمي چون احداث شبكه‌هاي سراسري راه‌آهن، اين حقيقت را فاش ساخت كه به سرمايه‌هاي مالي كلاني نياز است. فراهم نمودن چنين سرمايه‌هايي از امكانات مالي يك يا چند سرمايه‌گذار و حتي دولت‌هاي آن زمان فراتر بود. از سوي ديگر، يك يا چند سرمايه‌گذار نيز آمادگي پذيرش خطر تجاري چنين فعاليت‌هاي بزرگي را نداشتند. از اين رو با بهره‌گيري از دو دستاورد بزرگ و مفيد انقلاب صنعتي- يعني سازماندهي و همكاري، اولين شركت‌هاي سهامي شكل گرفت كه مسئوليت صاحبان سهام محدود به مبلغ سرمايه‌گذاري آن‌ها بود. اين ساختار نوين (شركت‌هاي سهامي) راه حل مناسبي براي تامين سرمايه‌هاي كلان و توزيع مخاطرات تجاري بود. رشد و توسعه شركت‌هاي سهامي با گذشت زمان به پديدار شدن و افزايش قشري از صاحبان سرمايه انجاميد كه در ادارة شركت‌ها مشاركت مستقيم نداشته و از طريق انتخاب هيات مديره، امور شركت را هدايت و بر آن نظارت مي‌كنند. براي ساليان متمادي در گذشته، اقتصاددانان فرض مي‌كردند كه تمامي گروه‌هاي مربوط به يك شركت سهامي براي يك هدف مشترك فعاليت مي‌كنند. اما در 30 سال گذشته موارد بسياري از تضاد منافع بين گروه‌ها و چگونگي مواجهه شركت‌ها با اين گونه تضادها توسط اقتصاددانان مطرح شده است (جنسن و مكلينگ،1976: 313)، اين موارد بطور كلي تحت عنوان «تئوري نمايندگي» در حسابداري مديريت بيان مي‌شود. طبق تعريف جنسن و مك لينگ: رابطه نمايندگي قراردادي است که براساس آن صاحب کار يا مالک، نماينده يا عامل را از جانب خود منصوب نموده و اختيار تصميم‌گيري را به او تفويض مي‌کند(جنسن و مک لینگ، 1976: 314). اگرچه اين فرض وجود دارد كه هر دو طرف در رابطه بالا به دنبال حداكثر كردن منافع خود هستند، ولي ممكن است نماينده هميشه در جهت حداكثر كردن منافع مالك عمل نكند. مالك (سهامدار) مي‌تواند كاهش و اختلاف منافع خود را از طريق پرداخت حقوق و مزاياي مناسب براي نماينده و قبول هزينه‌هاي نظارت براي محدود كردن اقدامات و فعاليت‌هاي نابجاي وي، تعديل كند(نمازي، 1384: 149). وجود تضاد منافع، موجب نگراني مالكان (سهامداران) گرديده تا جايي‌كه آنها براي اطمينان از تخصيص بهينه منابع خود توسط مديران، اقدام به بررسي و ارزيابي عملكرد مديران مي‌كنند. به مرور زمان مشخص شده است كه برخي از تصميمات مديران ممكن است موجب اتلاف منابع شركت و از بين رفتن ثروت مالكان گردد. از سوي ديگر، مديران همواره به دنبال اين بوده‌اند تا ضمن حداكثر كردن منافع خود، به مالكان اين اطمينان را بدهند كه تصميمات اتخاذ شده توسط آنها در جهت منافع مالكان مي‌باشد( نمازي، 1384: 156). اگر مالک و مدیر را دو متغیر درگیر درنظر بگیریم میتوان با وارد کردن متغیر سوم این مشکل را برطرف نمود. پيشرفت سريع فناوري و تغييرات محيطي وسيع، شتاب فزاينده‌اي به اقتصاد بخشيده است. تصميم‌گيري در مسايل مالي همواره با ريسک و عدم اطمينان همراه بوده است. ایجاد ارزش در شرکتها یکی از مهمترین وظایف مدیران محسوب می شود. جهت نشان دادن میزان موفقیت مدیران در ایجاد و افزایش ارزش از معیارهای ارزیابی عملکرد استفاده میشود (یحیی زاده فر و همکاران، 1388). مدیران در دنیای رقابتی امروز، دورانی را در پیش رو دارند که آنها را ملزم مینماید چارچوب اقتصادی جدیدی در شرکتهای خود مستقر کنند. از این رو یافتن شاخصی که بتوان با استفاده از آن عملکرد شرکت را با اطمینان نسبتاً معقولی تشریح نمود یک ضرورت است (نوروش وهمکاران، 1383: 122). معیار مناسب عملکرد شرکت، معیاری است که به میزان ثروت اضافی که شرکت برای سهامدارانش ایجاد میکند، توجه خاصی داشته باشد و افراد را در تصمیمگیریهای مربوط به ایجاد ارزش یاری کند (یحییزاده فر و همکاران، 1388: 94). عدم استفاده از معیارهای مناسب برای ارزیابی عملکرد باعث میشود ارزش یک شرکت به سمت ارزش واقعی سوق پیدا نکند و موجب زیان دیدن یک گروه از خریداران سهام و سود فزاینده برای گروه دیگر میشود (جهانخانی و ظریف فرد، 1374: 42). باید توجه داشت که علاوه بر درنظر گرفتن معیارهای مناسب، روشهای اندازهگیری عملکرد مالی شرکتها نیز باید مورد توجه قرار گیرد. امروزه، پیشرفتهای سریع در علوم مرتبط، ارائه روشهایی با دقت بالا را به منظور اندازهگیری عملکرد مالی شرکتها ممکن کرده است. 1-2- مسأله پژوهش همانگونه که در بخش قبلي بيان شد، شرکتهاي فعلي، شرکتهايي هستند که مالکيت آنها در اختيار گروههاي مختلف ميباشد و هريک از آنها هدفهاي متفاوتي دارند. طبق نظريه نمايندگي، بين مالکان و مديران شرکتها ممکن است تضاد منافع وجود داشته باشد. به گونه کلي، تئوري نمايندگي براي تحليل ارتباط نماينده و مالک در واحدهاي اقتصادي که مالکيت و مديريت آن از يکديگر جدا باشد، استفاده شده است، اما بنظر میرسد یک شیوه کارا برای حل مشکلات بین مالک و مدیر وارد کردن یک پارامتر اندازه گیری دقیق مورد تأیید دو طرف است. ارزيابي عملكرد شركتها از مهمترين موضوعات مورد توجه سرمايهگذاران، اعتبار دهندگان، مديران و دولتها است. در دنیای رقابتی امروز ایجاد یک سیستم مناسب ارزیابی عملکرد شرکتها امری ضروری است. سرمایهگذاران علاقهمند هستند دریابند از سرمایهگذاری انجام شده چه اندازه ایجاد ارزش شده است. سرمایهگذاران در بازار سهام همواره درصدد کسب سود بالا هستند، آنها سهامی را خریداری میکنند که از نظر آنها بهترین سهم باشد و بیشترین سود و بازده به آنها تعلق گیرد (یحییزاده و همکاران، 1388: 92). همچنین سهامداران به عنوان مالکان واحد تجاری، از مدیران میخواهند تا ارزش سرمایهگذاری آنها را به حداکثر برسانند. به منظور نیل به این هدف، ازگذشته، با استفاده از سود عملیاتی یا نسبتهای مالی به ارائه گزارشی از عملکرد شرکتها پرداخته شد. نرخهای مالی نقش مهمی در اندازهگیری عملکرد و وضعیت مالی یک واحد تجاری ایفا میکنند. مطالعات زیادی سودمندی نرخهای مالی را به اثبات رسانده است (چن و شمیردا ،1981: 67). اما به علت اینکه این معیارها دارای نقاط ضعف عمده هستند، عملکرد شرکتها را به نحو مطلوبی ارائه نمیدهند. ارزیابی عملکرد مالی با استفاده از معیارهای سنتی حسابداری نقاط ضعف فراوانی دارد. در ارزیابی عملکرد به روش سنتی به دلیل اینکه فقط به سود حسابداری توجه میشود و هزینهی تامین منابع سرمایه را لحاظ نمیکند، مورد انتقاد شدیدی قرار گرفته است و روش مطلوبی محسوب نمیشود. در معیارهای مبتنی بر ارزش کلیه هزینههای تامین مالی در نظر گرفته میشود (یحیی زاده و همکاران، ، 1389: 114). معیارهای مبتنی بر ارزش دو ویژگی دارند: اولاً سود نسبت به سطحی از سرمایهگذاری اندازهگیری میشود که برای رسیدن به آن سطح سود به کار رفته است. دوماً ریسک نوعاً از طریق محاسبهی هزینهی سرمایه در نظر گرفته میشود (نوروش و حیدری، 1383: 122-123). با انتخاب معیارهای مبتنی بر ارزش در ارزیابی عملکرد مالی شرکتها میتوان بر هر دو مشکل فائق آمد (آمیلس و دیگران، 2002: 123). با توجه به مطالب فوق ، نیاز به ادغام معیارهای مالی سنتی حسابداری (AFP) و معیارهای مبتنی بر ارزش (VFP )، به دلیل آنکه هرکدام از آنها ویژگیهای خاص خود را دارند، به شکل محسوسی دیده می شود. اما آیا میتوان با استفاده از ترکیب این معیارهای مالی به عنوان ابزارهای سنجش، و ترکیب رویکرد فازی با روشهای مختلف به عنوان تکنیکهای سنجش به یک روش کارا به منظور ارزیابی عملکرد مالی شرکتها دست یافت؟ 1-3- اهميت و ضرورت پژوهش مقابله با چالشهای پیش روی سازمانها نیازمند آن میباشد که مدیران آنها الگوی مناسبی از اندازهگیری عملکرد داشته باشند تا بتوانند به بهبود مستمر در تمام زمینهها دست یابند. با ظهور روشهای نوین و استفاده از این روشها به همراه معیارهای مالی سنتی حسابداری (AFP)، ارزیابی عملکرد شرکتها متحول شد. اما هنوز میتوان با استفاده از ترکیب روشهای مختلف و استفاده از معیارهای مالی جدید، دقت اطلاعات خروجی را افزایش داد. استفاده از رویکرد فازی، به منظور مقابله با ابهام موجود در دادههای ورودی، در کنار نرمافزارهای AHP، تاپسیس، و ویکور که هریک دارای ویژگیهای منحصر به فردی میباشند، میتواند یک پژوهش کاربردی ویژه در حوزهی ارزیابی عملکرد مالی شرکتها ارائه دهد. شکاف میان مالکان و مدیران یکی از مشکلاتی است، که استفاده از معیارهای سنتی حسابداری نشان داده است که نمیتواند این مشکل را حل کند. با استفاده از ترکیب معیارهای مبتنی بر ارزش و معیارهای سنتی حسابداری میتوانیم این شکاف را به نحو چشم گیری کاهش دهیم. این پژوهش درصدد ارائه روشهای ترکیبی نوین با استفاده از تکنیکهای جدید و ادغام معیارهای حسابداری و معیارهای مبتنی بر ارزش، به منظور پوشاندن نقاط ضعف روشهای قدیمی و بررسی تطبیقی نتایج این روشهاست. 1-4- اهداف پژوهش نیاز به ارزیابی عملکرد مالی شرکتها با استفاده از یک روش دقیق به منظور کمک به سرمایهگذاران در اتخاذ تصمیمات ، به دلیل آن که تجزیه وتحلیل صورتهای مالی شرکتها نیاز به تخصص مالی دارد، ضروری به نظر میرسد. هدف از این پژوهش، ارائه یک روش ترکیبی، با استفاده از رویکرد فازی و با بکارگیری روشهای نوین ارزیابی عملکرد، براساس معیارهای مالی سنتی حسابداری (AFP) و معیارهای مبتنی برارزش (VFP) است. 1-5- سؤالهاي پژوهش آیا معیارهای مبتنی بر ارزش نسبت به معیارهای سنتی حسابداری محتوای اطلاعاتی بیشتری دارند؟ آیا با استفاده از ترکیب معیارهای مبتنی بر ارزش و معیارهای سنتی حسابداری می توان مدلی نوین در اندازهگیری عملکرد مالی شرکتها ارائه کرد؟ 1-6- فرضيههاي پژوهش همان گونه که تشريح شد، پژوهش حاضر درصدد ارائه رویکردی نوین به منظور ارزیابی عملکرد مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. به منظور روشن ساختن مسیر پژوهش فرضیههای زیر را ارائه میکنیم: معیارهای مبتنی بر ارزش نسبت به معیارهای سنتی حسابداری محتوای اطلاعاتی بهتری دارند. با استفاده از ترکیب معیارهای مبتنی بر ارزش و معیارهای سنتی حسابداری می توان مدلی نوین در اندازهگیری عملکرد مالی شرکتها ارائه کرد. 1-7- روش انجام پژوهش 1-7-1- نوع روش پژوهش اين پژوهش كاربردي است. طرح پژوهش آن از نوع نيمه‌ تجربي و با استفاده از رويكرد پس‌رويدادي (از طريق اطلاعات گذشته) است. از روش پس‌رويدادي زماني استفاده مي‌شود كه محقق پس از وقوع رويدادها به بررسي موضوع مي‌پردازد، افزون بر اين، امكان دستكاري متغيرهاي مستقل وجود ندارد (عبدالخلیق و آجینکیا ، 1379: 35). 1-7-2- روش گرد آوري اطلاعات در اين پژوهش براي جمع‌آوري داده‌ها و اطلاعات، از روش كتابخانه‌اي استفاده مي‌شود. در بخش كتابخانه‌اي، مباني نظري پژوهش از كتب و مجلات تخصصي فارسي و انگليسي گردآوري مي‌شود و دادههاي پژوهش از طريق جمع‌آوري داده‌هاي شركت‌هاي نمونه با مراجعه به صورت‌‌هاي مالي، يادداشت‌هاي توضيحي، گزارش‌هاي هفتگي و ماهنامه بورس اوراق بهادار و با استفاده از بانکهاي اطلاعاتي بورس اوررق بهادار تهران، نرم افزارهاي رهآورد نوين و تدبير پرداز و نشريات بورس جمعآوري خواهد شد. 1-7-3- جامعه ‌آماري جامعهي‌ آماري اين پژوهش، شرکتهاي پذيرفته‌ شده‌ در بورس اوراق بهادار تهران در صنایع فلزات اساسی، مواد غذایی و خودرو و قطعات خودرو برای سال1387 تا 1390 است. صنایع فوق بر این اساس انتخاب شدهاند که در بازه زمانی 1386 تا 1390 اطلاعات کامل و شفافی از صورتهای مالی شرکتها بتوان استخراج کرد. در اين پژوهش از نمونهگيري آماري استفاده نميشود. 1-7-4- روش تجزيه و تحليل اطلاعات یکی از مسائل مهم مدیریتی ارزیابی عملکرد مالی شرکتها است. به منظور اندازهگیری عملکرد شرکتها دو فاکتور را باید درنظر بگیریم: معیارهای اندازه گیری عملکرد روش رسیدن به یک شاخص جامع از طریق ایجاد یک بردار واحد با استفاده از تلفیق این معیارها در این بخش به روشی که در این پژوهش استفاده شده است میپردازیم. برنامهریزی فازی سلسلهمراتبی: برنامهریزی سلسلهمراتبی (AHP) که اولین بار توسط ساعتی ارائه شد، یک ابزار تصمیم گیری چند معیاره است که کاربرد فراوانی دارد. از زمان ابداع به عنوان یک ابزار در دست تصمیمگیرندگان و پژوهشگران در تصمیم گیریهای چند معیاره استفاده میشود. در این مطالعه، از FAHP استفاده میشود که برای اولین بار توسط چانگ استفاده شد. 1-8- استفادهکنندگان از نتايج پژوهش اين پژوهش، از نوع پژوهشهاي کاربردي است که‌ مي‌تواند مورد استفادهي‌ گروه کثيري از استفادهکنندگان از اطلاعات حسابداري جهت تعيين ترکيب بهينه ساختار مالکيت و سرمايه‌گذاري در بازار سرمايه‌ و در نتيجه‌ تخصيص بهينه‌ي منابع، به‌ منظور رشد و توسعه ‌اقتصادي کشور قرار گيرد. استفاده‌کنندگان اصلي اين پژوهش عبارتند از: سهامداران(مالکان) داخلي و خارجي به‌ عنوان گروه اصلي استفاده‌کنندگان از اطلاعات حسابداري و در نتيجه‌ تأمينکنندگان عمدهي‌ بازار سرمايه‌، اعتباردهندگان، تحليلگران، عرضه‌کنندگان، دولت، سازمان خصوصي سازي، مسئولين مربوط به اصل 44، مديران و کارکنان شرکت و همچنين بورس اوراق بهادار تهران. 1-9- ساختار پژوهش به منظور انعکاس چارچوب این پژوهش در این بخش، مختصری از مطالب عنوان شده در هر یک از فصول آتی مطرح میشود: در فصل دوم، مبانی نظری این پژوهش از جمله چگونگی و چرایی انجام پژوهشها در این حوزه معرفی میشود و سپس پیشینه پژوهشهای قبلی نشان داده میشود. در فصل سوم، روش پژوهش و آزمون فرضیهها عنوان شده است. به گونهای که در ابتدا فرضیات به تفصیل تشریح شده و سپس متغیرهای پژوهش تعریف شده است. در نهایت روشهای آماری مورد استفاده در پژوهش معرفی شده است. در فصل چهارم، تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیههای پژوهش به همراه نتایج آن عنوان شده است. با توجه به خروجیهای به دست آمده از نرمافزار تاپسیس و ویکور معنیداری ضرایب و مقایسه آنها با یکدیگر اقدام به تأیید یا رد فرضیههای پژوهش شده و سپس در کنار این موضوع، سایر نتایج جانبی به دست آمده نیز تشریح میشود. در فصل پنجم، با مرور کلی از نتایج به دست آمده، محدودیتهای قرار گرفته در حین انجام پژوهش با جزئیات بیشتری آمده و سپس پیشنهاداتی که میتواند در آینده تداوم این پژوهش به روشنتر شدن موضوع کمک نماید، عنوان شده است. فصل دوم فصل سوم روششناسي پژوهش 3-1- مقدمه در فصل قبل به بيان مباني نظري پژوهش شامل ارزیابی عملکرد و مبانی ایجاد کننده آن، روابط مالکیت- مدیر و تضاد منافع، مدیریت مبتنی بر ارزش و معیارهای مالی پرداخته شد. در ادامه پژوهش‌هاي انجام شده در خارج و داخل ايران در زمينه ارزيابي عملکرد و معیارهای مالی مورد استفاده در این پژوهش نيز ارائه گرديد. علم شناخت واقعيت از طريق تجربه است. کارکردهاي علم؛ تبيين، پيشبيني و تعميم است و هدف اساسي آن نظريه سازي است. تبيين به عنوان يکي از کارکردهاي علم به معناي شناخت علت يا علل پديدههاست. به بيان آماري، تبيين معادل توضيح واريانس متغير وابسته از طريق متغير مستقل يا ترکيبي از مشارکت نسبي متغيرهاي مستقل است. موضوع علوم اجتماعي، رفتارهاي انساني و مبتني بر روش مشاهدهاي است و از طرف ديگر پديدههاي اجتماعي، پيچيده و تغييرپذيرند. پديدههاي اجتماعي را نه يک علت بلکه علتهاي اجتماعي تبيين ميکنند (ساعي، 1377: 21-19) که پژوهشگر همواره قادر به کنترل تمام متغيرهاي مستقل (علل پديده هاي اجتماعي) نيست. در اين پژوهش به دنبال ارائه دو مدل نوین و ترکیبی در زمینه ارزیابی عملکرد شرکتهای بورسی و مقایسه نتایج بدست آمده هستيم، هر چند كه عوامل بيشماري میتوانند در ارزیابی عملکرد شركت مؤثرند. اما ما در اینجا تلاش کردیم ترکیبی بهینه از معیارهای مالی را بدین منظور استفاده کنیم تا کارایی و اثربخشی مدل پیشنهادی در کنار به صرفه بودن آن بتواند آن را در عمل کاربردی نماید. حسابداري ابزار مؤثري در فراهم نمودن اطلاعات مفيد براي قضاوت و تصميمگيري استفادهكنندگان صورت‌هاي مالي است، به طوري كه هسته‌ي بسياري از دلايل مطرح شده در حمايت از فلسفه‌ي وجودي دانش حسابداري، تأكيد بر فرايند قضاوت و تصميمگيري استفادهكنندگان بوده و بر اساس مباني نظري حسابداري و گزارشگري مالي كشورهاي آنگلوساكسون و نيز ايران، سرمايهگذاران، اصليترين استفادهكنندگان صورت‌هاي مالي به شمارمي‌روند. اين گروه در پي اطلاعاتي هستند كه به وسيلهي آن ارزيابي مخاطره و بازده‌ي موردانتظار سرمايه‌گذاري امكانپذير شود (اعتمادي و تاري‌وردي، 1385: 71). امروزه سيستمهاي اطلاعاتي حسابداري، نقش بسزايي در پيشبرد فعاليتهاي سازمانها و همچنين محيط اقتصادي كشور ايفا ميكنند. انجام تصميمات اقتصادي و خريد و فروش سهام شركتها تحت تأثير ارقام و اطلاعات سيستمهاي حسابداري است. در سالهاي اخير گزارشگري مالي در معرض انتقادات جدي قرار گرفته‌ است، رعايت حجم وسيعي از استانداردهاي حسابداري، هزينه‌ي سنگيني را بر واحدهاي تجاري تحميل نموده‌ و تغييراتي را در الزامات و مقررات گزارشگري مالي به‌ وجود آورده‌ است، ليکن اين استانداردها نتوانسته‌اند در برقراري ارتباط بين واحدهاي تجاري و استفادهکنندگان صورتهاي مالي مؤثر واقع شوند (محمودآبادي، 1385: 97). در اين فصل، به تشريح روش پژوهش شامل تعريف پژوهش، فرضيه‌هاي پژوهش، متغيرهاي پژوهش، روش گردآوري و تجزيه و تحليل داده‌ها پرداخته خواهد شد. 3-2- فرضيه‌هاي پژوهش فرضيه عبارت است از حدس يا گمان انديشمندانه درباره ماهيت و چگونگي روابط بين پديده‌ها، اشياء و متغيرها، که پژوهش‌گر را در تشخيص نزديک‌ترين و محتمل‌ترين راه براي کشف عامل مجهول کمک مي‌کند. بنابراين، فرضيه گماني موقتي است که درست بودن يا درست نبودنش بايد مورد آزمايش قرار گيرد. فرضيه بر اساس معلومات کلي و شناخت‌هاي قبلي يا تجارب پژوهش‌گر، به وجود مي آيد. اين شناخت‌ها ممکن است براساس تجارب يا مطالعات قبلي باشد، از منابع شفاهي به دست آمده باشد و يا در جريان مطالعۀ ادبيات تحقيق حاصل شده باشد (حافظ نيا، 1385: 110). ساعي معتقد است كه يك فرضيهي خوب بايد داراي ملاکهاي زير باشد: فرضيهها بايد با نظريههاي انتخاب شده مرتبط باشند. فرضيهها بايد دقيق، روشن، مشخص و جزئي باشند؛ يعني، فرضيهها نبايد داراي مفاهيمي باشند که آزمونپذير نباشند. فرضيهها بايد داراي مرجع تجربي باشند؛ يعني نبايد از مفاهيم انتزاعي غيرقابل اندازهگيري در فرضيه استفاده شود. فرضيهها بايد قابليت پذيرفتن گزارههاي مخالف را که از لحاظ نظري قابل بازبينياند، داشته باشند (ساعي، 1377: 30). در پژوهش حاضر، جهت دستيابي به اهداف پژوهش بر اساس سؤال‏هاي پژوهش، فرضيه اصلي به شرح زير مطرح مي‏شود: فرضیه اول: معیارهای مبتنی بر ارزش نسبت به معیارهای سنتی حسابداری محتوای اطلاعاتی بهتری دارند. فرضیه دوم: با استفاده از ترکیب معیارهای مبتنی بر ارزش و معیارهای سنتی حسابداری می توان مدلی نوین در اندازهگیری عملکرد مالی شرکتها ارائه کرد. 3-3- متغيرهاي پژوهش متغير يک مفهوم است که بيش از دو يا چند ارزش يا عدد به آن اختصاص داده مي‌شود. به عبارت ديگر، متغير به ويژگي‌هايي گفته مي‌شود که مي‌توان آنها را مشاهده يا اندازهگيري کرد و دو يا چند ارزش يا عدد را جايگزين آنها نمود. عدد يا ارزش نسبت داده شده به متغير، نشان‌دهنده تغيير از يک فرد به فرد ديگر يا از يک حالت به حالت ديگر است (دلاور، 1371). در این پژوهش با توجه به اینکه به ارائه یک مدل ارزیابی عملکرد میپردازیم، معیارهای مالی مورد استفاده در مدل پژوهش به منظور رتبه بندی شرکتهای بورسی را معرفی میکنیم. 3-3-1- معیارهای مالی سنتی حسابداری در اين پژوهش چهار معیار بازده داراییها، بازده حقوق صاحبان سهام، نسبت قیمت به درآمد هر سهم و سود هر سهم به عنوان معیار ارزیابی عملکرد و به نمایندگی از دیدگاه حداکثر کردن سود انتخاب شده است. دليل عمده براي انتخاب بازده دارايي‌ها و بازده حقوق صاحبان سهام به‌عنوان متغيرهايي براي ارزيابي عملکرد شرکت اين است که، اين نسبت‌ها با استراتژي شركت و عملكرد مديريت رابطه مستقيم دارند. به عنوان مثال، 80 درصد پژوهش‌هايي كه به بررسي عملكرد شركت‌ها پرداخته‌اند، "بازده دارايي‌ها" را به‌عنوان يك معيار مهم ارزيابي عملكرد انتخاب نموده‌اند(ولف، 2003؛ 156). اين تقسيمبندي از پژوهش یالشین (2012) انتخاب شده است. 3-3-2- معیارهای مالی مبتنی بر ارزش همانطور که قبلاً و در فصل دو اشاره کردیم، هدف سیستمهای مدیریت مبتنی بر ارزش، کاستن از عدم وجود همسویی بین اهداف نمایندگان و مالکان میباشد. علاوه بر این، طرفداران سیستمهای مدیریت مبتنی بر ارزش میگویند که یک پاسخ خیلی خوبی به هر دو مشکل مطرح شده در تئوری نمایندگی پیدا کردهاند تا بدین وسیله موجب شوند فکر و رفتار مدیران، همسویی بیشتری با فکر و رفتار مالکان پیدا میکند. به علاوه، به منظور ارزيابي دقيقتر، صرفاً نمیتوان به متغيرهاي حسابداري اتکاء کرد و نسبتهاي مهم اقتصادی نيز مد نظر قرار گرفتهاند. با توجه به این توضیحات و مطالعات انجام شده در زمینه ارزیابی عملکرد همچون یالشین و همکاران (2012) معیارهای مالی ارزش افزوده اقتصادی، ارزش افزوده بازار و ارزش افزوده نقدی به نمایندگی از دیدگاه حداکثر کردن ثروت انتخاب شدند. افزون بر اين، هريک از اين متغيرها در پژوهشهاي متعددي براي ارزيابي عملکرد شرکتها به کار رفتهاند، که به گونه جداگانه براي هر متغير بيان ميشود؛ ارزش افزوده اقتصادی: استیوارت (1991)، یومورا (1996)، فرناندز (2001)، یالشین و همکاران (2012) ارزش افزوده بازار: استیوارت (1991)، دیووت (2005)، لی و کیم (2009)، یالشین و همکاران (2012)، ارزش افزوده نقدی: مجازی و اسکویی (2007)، یالشین و همکاران (2012) 3-4- روش گردآوري اطلاعات و داده‏ها گردآوري داده‌هاي مورد نياز پژوهش، يکي از مراحل اساسي آن است و به لحاظ اهميت آن، بايد به طور دقيق تعريف و مشخص شود. مرحله گردآوري داده‌ها، آغاز فرايندي است که طي آن پژوهش‌گر يافته‌هاي ميداني و کتابخانه‌اي را گردآوري مي‌کند و سپس به خلاصه سازي يافته‌ها از طريق طبقه‌بندي و سپس تجزيه و تحليل آنها مي‌پردازد و فرضيه‌هاي تدوين شده خود را مورد ارزيابي قرار مي‌دهد و در نهايت نتيجه گيري مي‌کند و پاسخ مسأله پژوهش را به اتکاي آنها مي‌يابد. به عبارت ديگر، پژوهش‌گر به اتکاي داده‌هاي گردآوري شده حقيقت را آن طور که هست کشف مي‌کند. بنابراين، اعتبار داده‌ها اهميت بسياري دارد، زيرا داده‌هاي غير معتبر مانع از کشف حقيقت مي‌گردد و مسأله و مجهول مورد نظر پژوهش‌گر به درستي معلوم نمي‌شود و يا تصويري انحرافي و ناصحيح از آن ارائه خواهد شد. براي حفظ اعتبار داده‌هاي گردآوري شده، پژوهش‌گر بايد داده‌هاي صحيح را با دقت تمام گردآوري کند (حافظ نيا، 1385: 162). اين پژوهش كاربردي است. طرح پژوهش آن از نوع نيمه‌ تجربي و با استفاده از رويكرد پس‌رويدادي (از طريق اطلاعات گذشته) است. از روش پس‌رويدادي زماني استفاده مي‌شود كه محقق پس از وقوع رويدادها به بررسي موضوع مي‌پردازد، افزون بر اين، امكان دستكاري متغيرهاي مستقل وجود ندارد (عبدالخلیق و آجینکیا ، 1379: 35). در اين پژوهش براي جمع‌آوري داده‌ها و اطلاعات، از روش كتابخانه‌اي استفاده مي‌شود. در بخش كتابخانه‌اي، مباني نظري پژوهش از كتب و مجلات تخصصي فارسي و لاتين گردآوري مي‌شود و دادههاي پژوهش از طريق جمع‌آوري داده‌هاي شركت‌هاي نمونه با مراجعه به صورت‌‌هاي مالي، يادداشت‌هاي توضيحي، گزارش‌هاي هفتگي و ماهنامه بورس اوراق بهادار و با استفاده از نرم‌افزارهاي دناسهم، صحرا و تدبير‌پرداز انجام مي‌شود. همچنین دادههای مورد نیار در کار میدانی از طریق پرسشنامه (پرسشنامه وزن دهی به معیارهای مالی ارزیابی عملکرد) جمعآوری شده است. 3-4-1- جامعه آماري يک جامعه آماري عبارت است از مجموعه‌اي از افراد يا واحد‌ها که داراي حداقل يک صفت مشترک باشند. معمولأ در هر پژوهش، جامعه مورد بررسي يک جامعه آماري است که پژوهش‌گر مايل است درباره صفت يا صفت‌هاي متغير واحد‌‌هاي آن به مطالعه بپردازد. تعريف جامعه آماري بايد جامع و مانع باشد. به عبارت ديگر، اين تعريف بايد چنان بيان شود که از نقطه نظر زماني و مکاني، همۀ واحد‌هاي مورد مطالعه را در بر گيرد و در عين حال، از شمول واحد‌هايي که نبايد به مطالعۀ آن‌ها پرداخته شود، جلوگيري به عمل آيد (سرمد و همکاران، 1384: 177). جامعه آماري اين پژوهش از کليه شرکت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در 3 صنعت دارویی، فلزات اساسی و خودرو و قطعات خودرو طي دوره زماني 1386 الي 1390 تشکيل ميشود که شرايط زير را داشته باشند: تا پايان اسفند ماه سال 1385 در بورس اوراق بهادار تهران پذيرفته شده باشد. سال مالي آن منتهي به پايان اسفند ماه باشد. ارزش دفتري حقوق صاحبان سهام در هيچ سالي منفي نباشد. شركت مورد نظر طي دوره پژوهش فعاليت مستمر داشته و سهام آن مورد معامله قرار گرفته باشد. شركتها نبايستي سال مالي خود را در طي دوره‌هاي مورد نظر تغيير داده باشند. شركتها نبايد در طي دوره‌هاي مورد نظر توقف فعاليت داشته باشند. اطلاعات مالي مورد نياز براي انجام اين پژوهش را در دوره زماني 1386الي 1390 به طور كامل ارائه کرده باشد. جزء شرکتهاي سرمايهگذاري نباشد. صنایع مورد نظر، جز 10 صنعت برتر بورس اوراق بهادار تهران باشند. 3-4-2- پرسشنامه وزندهی به معیارهای مالی ارزیابی عملکرد پرسشنامه وزن دهی به معیارهای مالی ارزیابی عملکرد دارای 5 سؤال و 3 جدول میباشد. سؤالات و جداول پرسشنامه براساس اهداف پژوهش و فرضیات طراحی شدهاند. این پرسشنامه دارای دو بخش مجزاست که هر بخش به قسمتهای جزئیتر تقسیم میشود. بخش اول مربوط به سؤالات جمعیت شناختی (سؤالات عمومی) تقسیم میشود. بخش دوم پرسشنامه شامل سؤالات تخصصی میباشد که در قالب 3 جدول و به پاسخها به صورت 9 گزینهای است. علت این امر این است که با توجه به متغیرهای زبانی موجود در پرسشنامه بتوانیم دادههای حاصل را فازی کنیم. افراد متخصص بایستی مشخص کنند که هر یک از معیارهای مالی ارائه شده در جدول نسبت به معیار مورد مقایسه با آن، از چه میزان ارجحیت برخوردار است. مخاطب پرسشنامه نظر خود را با طیف عددی 1 تا 9 نشان میدهد. افراد متخصص مالی در این پژوهش بایستی لااقل یکی از دو شرط زیر را دارا باشند: دارای مدرک تحصیلی دکتری مالی یا حسابداری باشند سابقه کار در حوزه مالی به صورت حرفهای 6 سال به بالا و حداقل مدرک دانشگاهی کارشناسی ارشد به صورت همزمان در مجموع و با توجه به تعریف فوق از متخصصان مالی، 124 نفر شرایط زیر را دارا بودند که ازین تعداد 58 نفر یا در دسترس نبودند و یا حاضر به همکاری نشدند. بنابراین 66 پرسشنامه به دست ما رسید که در این سطح و با توجه به پژوهشهای مشابه به نسبت مناسب میباشد. نکته اساسی این است که پرسشنامههای استاندارد کلاسیک دو عیب اساسی دارند که چنانچه از رویکرد فازی به شرح بالا، استفاده گردد آن دو نیز رفع میگردند: در پرسشنامههای استاندارد کلاسیک، برای پژهشگر هنگام تحلیل، هر یک از سؤالات دارای اهمیت مساوی هستند، این در حالی است که در واقعیت، اهمیت هر سؤال از نظر پاسخگو ممکن است متفاوت باشد. بنابراین در پرسشنامههای استاندارد فازی ستونی دیگر به عنوان درجه اهمیت هر سؤال اضافه میگردد تا خود پاسخگو اهمیت هر سؤال را اظهار نماید نه اینکه پژهشگر با پیش فرضی از طرف خود همه سؤالات را یکسان در نظر بگیرد. در اجزای طیف پرسشنامه ممکن است از یک پاسخ دهنده به پاسخ دهنده دیگر، برای کلمهای واحد برداشتهای متفاوتی وجود داشته باشد، به عنوان مثال دو شخص ممکن است برای کلمهای واحد، معمولاً برداشتی یکسان نداشته باشند و زمانیکه تعداد نمونه افزایش مییابد اینگونه تفاوت برداشتها زیاد میشود. هنگام تحلیل پرسشنامههای کلاسیک، برای هر یک از اجزای طیف پرسشنامه، عددی درنظر میگیرند و آن طیف را با آن عدد میشناسند و این به معنای آن است که تفاوت برداشتها را درنظر نمیگیرند. اما در رویکرد فازی از پاسخ دهندگان خواسته میشود که در قالب جدولی دیگر نظر خود را راجع به هر طیف با دامنهای عددی مشخص کنند تا نماینده عددی هر طیف از طرف پاسخ دهندگان مشخص گردد نه از طرف محقق. پایایی و روایی پرسشنامه: منظور از پایایی وسیله اندازه گیری است که، اگر خصیصه مورد سنجش را با همان شرایط مشابه دوباره اندازه بگیریم، نتایج بدست آمده تا چه اندازه مشابه، دقیق و قابل اعتماد است. در این پژوهش، برای تعیین پایایی ابزار پژوهش از نرخ ناسازگاری استفاده شد. نظرهای تصميمگيرندههاي مختلف بهتر است زماني وارد محاسبات گروهي شود كه نرخ ناسازگاري نظريات هر تصميم گيرنده از1/0 كمتر باشد. برای تنظیم پرسشنامه، از نظرات متخصصین رشته حسابداری و مالی در چند مرحله استفاده گردید. این متخصصین شامل اساتید دانشگاه در حوزه مالی، سهامداران، مشاوران سرمایه گذاری و متخصصین حسابداری و حسابرسی میباشد. با استفاده از نظرات آنها، 7 معیار مالی سود هر سهم، بازده داراییها، بازده حقوق صاحبان سهام، نسبت قیمت به درآمد هرسهم، ارزش افزوده اقتصادی، ارزش افزوده بازار و ارزش افزوده نقدی به عنوان معیارهای مالی ارزیابی عملکرد انتخاب شدند. سپس با استفاده از نظرات همان متخصصین معیارهای مالی در درون دو دسته جداگانه شامل معیارهای سنتی حسابداری و معیارهای مبتنی بر ارزش مقایسه و وزن دهی شدند و در پایان این دو دسته نیز با یکدیگر مقایسه و وزن دهی شدند. 3-4-3- روش تجزيه و تحليل دادهها و آزمون فرضيهها پس از آنکه پژوهش‌گر داده‌ها را گردآوري و طبقه بندي کرد بايد مرحله بعدي فرايند پژوهش، که به مرحله تجزيه و تحليل داده‌ها معروف است، را آغاز کند. اين مرحله در پژوهش اهميت زيادي دارد زيرا نشان‌دهنده تلاش‌ها و زحمات فراوان گذشته است. در اين مرحله، پژوهش‌گر اطلاعات و داده‌ها را در جهت آزمون فرضيه و ارزيابي آن مورد بررسي قرار مي‌دهد. در مرحله تجزيه و تحليل، آنچه مهم است اين است که پژوهش‌گر بايد اطلاعات و داده‌ها را در مسير هدف پژوهش، پاسخ‌گويي به سوالات پژوهش و نيز ارزيابي فرضيه‌هاي پژوهش خود، مورد تجزيه و تحليل قرار دهد (حافظ نيا، 1385: 231). در انجام اين تحقيق، روشهاي آماري و الگوهاي استخراج دانش متعددي استفاده شده كه در ادامه به تفصيل تشريح مي‌شود. پس از جمع آوري اطلاعات، نخستين گام محاسبه معیارهای مالی با استفاده از دادههای خام بدست آمده است. اين معیارها شامل بازده داراییها، بازده حقوق صاحبان سهام، سود هر سهم و نسبت قیمت به درآمد سهام، ارزش افزوده اقتصادی، ارزش افزوده بازار، ارزش افزوده نقدی و ساير اطلاعات مورد استفاده است. پس از محاسبه معیارهای مالی فوق و طراحی و توزیع پرسشنامه به منظور وزن دهی به معیارهای فوق از نرم افزار AHP استفاده شده است. 3-4-3-1- تصمیمگیری چند شاخصه (MADM) در دنیای پیشرفتهی امروز مساله تصمیمگیري به عنوان چالشی در دهه هاي اخیر مطرح شده است. تصميمگيري چند معياره يكي از رويكردهايي است كه ميتواند در حل مسايل پيچيده، در حوزههاي مختلف فعاليت انسان، از علوم مهندسي گرفته تا علوم اجتماعي، اقتصاد و مديريت، مورد استفاد قرارگيرد. MCDM روشی برای حل مسایل تصمیمگیری، شامل اهداف چندگانه است. بیشتر مسایل MCDM ارزش های برتر راهحلهای جایگزین را با استفاده از مقیاسهای مجاز اندازه گیری میکنند (چائو و همکاران، 1999). امروزه روشهای متفاوتی برای تصمیم گیری چند شاخصهای پیشنهاد شده است. روشهاي تصمیمگیري چند معیاره، تکنیک الویت بندي با تشابه به راهحل ایدهآل و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، رویکردهاي تصمیمگیري منطقی بوده، بطور گسترده مورد استفاده قرار گرفتهاند و با توجه به اینکه نقاط ضعف هر یک با نقاط قوت دیگري جبران میشود، ترکیب آنها میتواند نتایج بهینهای را ارائه دهد (دانش شکیب و فضلی، 1388). در این مطالعه، همانطور که قبلا گفته شد، بهترین شرکت را از بین شرکتهای گروه فلزات اساسی انتخاب خواهیم کرد. برای رسیدن به این هدف ما برای مشخص کردن وزن همهی شاخصها از FAHP استفاده میکنیم. سپس با کمک TOPSIS بهترین شرکت هر بخش را انتخاب میکنیم. رویههای ارزیابی در چهار گام اصلی زیر مشخص شدهاند. 1670050125730حالتهای تصمیم گیری00حالتهای تصمیم گیری 1168400-159385003488690-18351500 367855578105چند معیارهMCDM00چند معیارهMCDM4305306350تک معیاره00تک معیاره 83947031877000 390017012827000 3155315241300با معیارهای کمیبا معیارهای کیفیبا معیارهای تلفیقی(کیفی و کمی)00با معیارهای کمیبا معیارهای کیفیبا معیارهای تلفیقی(کیفی و کمی) 649605-3810با معیار کمیبا معیار کیفی00با معیار کمیبا معیار کیفی شکل 3-1: حالتهای تصمیمگیری 3-5- روش تاپسیس تکنیک الویت بندي بر اساس میزان تشابه به راهحل ایدهآل درشمار سادهترین و مفیدترین تکنیکهاي تصمیمگیري است که توسط هوآنگ و یوون در سال 1981مطرح گردید. این تکنیک بر مبناي این ایده بیان شد که براي حل مسائل MADM گزینه منتخب میبایست کوتاهترین فاصله را تا راهحل ایدهآل مثبت و دورترین فاصله را تا راهحل ایدهآل منفی داشته باشد. اصلیترین نقطه ضعف تاپسیس عدم ارائه وزنها و همچنین عدم بررسی سازگاريهاي قضاوتی است. بنابراین این تکنیک نیاز به رویهای کارا دارد تا اهمیت نسبی شاخصهاي مختلف را با توجه به هدف تعیین کند، تکنیک AHP این رویه را ارائه میدهد (دانش شکیب و فضلی، 1388). حل مسأله با اين روش، مستلزم طي گام هاي زير است: 1. بي مقياس سازي ماتريس تصميم با استفاده از بيمقياسسازي نورم: -1619258255000i=1,2,..,n j=1,2,..,m 2. تشكيل ماتريس بي مقياس موزون (Vij) با ضرب ماتریس بی مقیاس شدهی rij در ماتریس قطری وزنها (wi): Vij=wi*rij i=1,2,…,n j=1,2,…m wiوزن شاخص i ام است، جمع اوزان شاخصها برابر 1 است. 3. تعیین راهحل ایدهآل مثبت (A+) و راهحل ایدهآل منفی (A-) به صورت زیر: A+ ={V1+,…,V+n}={(Max Vij|iϵ I', (Min Vij|iϵI")} A- ={V-1 ,…, Vn-}={(min Vij|iϵI', (Max Vij| iϵI")} 4. ميزان فاصله هر گزينه تا ايدهآلهاي مثبت و منفي تعيين مي شود. فاصلهی هرگزینه تا راه حل ایده آل مثبت (Dj*)به صورت : -16573511684000j=1,2,…,n فاصلهی هر گزینه تا راهحل ایدهآل منفی به صورت : -7175519558000 J=1,2,…,m 5. تعیین نزدیکی نسبی (Cj*) یک گزینه به راه حل ایدهآل: Cj*=Dj-/(D+j+Dj-) j=1,2,…,m رتبهبندی گزینهها بر اساس نزدیکی نسبیCj*) (، گزینهای که (Cj*) آن بزرگتر باشد، بهتر است. تکنیک AHP کلاسیک نیز به دلیل عدم دسترسی به نیازمنديهاي دقیق تصمیمگیران، قادر به انعکاس کامل تفکر بشري نیست. بنابراین متغیرهاي زبانی که در اعداد فازي مطرح میگردند، براي توصیف وروديهاي تاپسیس و دستیابی به نیازهای تصمیمگیری تصمیمگیران مناسب به نظر میرسد. در این مقاله از خروجی F-AHP به عنوان ورودی تاپسیس استفاده شده است. 3-6- روش ویکور روش ویکور جهت رتبهبندی گزینههای مختلف به کار میرود و بیشتر برای حل مسائل گسسته کاربرد دارد. این روش بر مبنای راهحلهای توافقی بر مبنای معیارهای متضاد میباشد. در این مدل همواره چند گزینه مختلف وجود دارد که این گزینهها بر اساس چند معیار به صورت مستقل ارزیابی میشوند و در نهایت گزینهها بر اساس ارزش، رتبهبندی میگردند. تفاوت اصلی این مدل با مدلهای تصمیمگیری سلسله مراتبی یا شبکهای این است که برخلاف آن مدلها، در این مدلها مقایسات زوجی بین معیارها و گزینهها صورت نمیگیرد و هر گزینه مستقلاً توسط یک معیار سنجیده و ارزیابی میگردد. این ابزار بر اساس رویکرد برنامهریزی مطلوب و بهینهسازی چند معیاره پایهریزی گردیده که توسط افراد زیادی برای رتبهبندی عملکرد سازمانها بر اساس معیارهای مشخص مناسب تشخیص داده شده است. الگوریتم پیادهسازی فازی ویکور برای رتبهبندی عملکردها دارای گامهای زیر می باشد: گام 1- ایجاد ماتریس تصمیم گیری مشخص شده: ساختار این ماتریس به شکل زیر بوده که در آن Xij ارزش ارزیابی گزینه i ام بر اساس معیار j ام را نشان میدهد. گام 2- محاسبه شکاف های Si ,Ri : این مقادیر به کمک روابط زیر محاسبه میگردند: 228609652000 گام 3- محاسبه ی شکافi Q : برای محاسبه ی این مقدار ابتدا لازم است که Si*=Maxi Si , Si-=Min iSi و Ri-=Maxi Ri , R*i=Mini Ri و Vϵ(0,1) است که ماکزیمم مطلوبیت مجموعه مورد بررسی تعریف شده که معمولا V=.5 در نظر گرفته میشود: 2286021145500 در این گام بر اساس مقادیر به دست آمده از Qi رتبه شرکتها محاسبه میگردد که کمترین مقدار نشان از رتبه بالای سازمان در عملکرد و مقدار بالای این متغیر نشان از عملکرد ضعیف سازمان مورد بررسی دارد. به دلیل اینکه روش ویکور در حوزه حسابداری کمتر مورد توجه قرار گرفته است و برای روشن شدن زوایای این روش به بیان یک مثال و استفاده از این روش در حل یک مسأله چند معیاره ساده میپردازیم: مثال: رتبه بندی روستاهای واقع در یک بخش بر اساس میزان رضایتمندی از گردشگری چوزه بوزندان گنبدک آقچه قلعه شاکین قراقورتان حسن آباد معیارها: درآمد از گردشگری برای هر نفر تعداد اشتغال ایجاد شده در روستا واحدهای خدماتی مرتبط با گردشگری میزان مشارکت مردم بومی در گردشگری توزیع نتایج ایجاد شده از گردشگری در روستا مرحله اول: تعیین وزن معیارها وزن و اهمیت هر یک از معیارها ابتدا باید از طریق مدل های تعیین ارزش مثل AHP یا ANP و دیگر مدل های وزن دهی معیارها حاصل آید. تشکیل ماتریس تصمیم گیری در این بخش هر یک از روستاها بر اساس معیارهای مختلف ارزیابی میشود. مزیت مدل ویکور این است که ارزیابی همه معیارها به بررسی کارشناسی نیاز ندارد بلکه می توان از داده های خام استفاده کرد. برای مثال در مورد درآمد می توان از آمار درآمد روستائیان استفاده کرده و عیناً خود مقدار درآمد را در ماتریس وارد کرد یا آمار تعداد واحدهای خدماتی و شاغلین تهیه و در ماتریس عنیاً وارد کرد. البته معیارهای مشارکت و توزیع نتایج چون داده خام ندارند توسط کارشناسان از 1 تا 10 ارزیابی شدند. جدول3-1: جدول ماتریس تصمیم درآمداشتغالواحدهای خدماتیمیزان مشارکتتوزیع نتایجaij180/022/01/025/025/0چوزه800301055بوزندان750341554گنبدک34010676آقچه قلعه342291264شاکین233121057قراقورتان23818545حسن آباد45730865 مرحله دوم: نرمال کردن ماتریس تصمیم گیری از طریق فرمول زیر می توان نرمال کرد: Xij = مقادیر هر معیار برای هر گزینه ابتدا همه مقادیر ماتریس به توان 2 رسانده و مجموع هر ستون جمع می گردد و سپس جذر مجموع هر ستون گرفته شده و در نهایت هر یک مقادیر بر جذر به دست آمده تقسیم می گردد. توان 2 و مجموع هر ستون جدول 3-2: جدول نرمال شده ماتریس تصمیم درآمداشتغالواحدهای خدماتیمیزان مشارکتتوزیع نتایجaij180/022/01/025/025/0چوزه6400009001002525بوزندان562500 11562252516گنبدک115600100364936آقچه قلعه1169648411443616شاکین542891441002549قراقورتان56644324251625حسن آباد208849900643625جمع17548464365694212192 جذر مجموع هر ستون و تقسیم هر یک از مقادیر توان شده بر جذر مجموع جدول 3-3: جدول نهایی نرمال شده ماتریس تصمیم درآمداشتغالواحدهای خدماتیمیزان مشارکتتوزیع نتایجaij180/022/01/025/025/0چوزه60/0454/038/0343/0361/0بوزندان56/0515/0569/0343/0289/0گنبدک25/0151/0228/0481/0433/0آقچه قلعه25/0439/0456/0412/0289/0شاکین17/0182/038/0343/0505/0قراقورتان18/0272/0190/0275/0361/0حسن آباد34/0454/0304/0412/0361/0 مرحله سوم: وزن دار کردن ماتریس نرمال جهت وزن دار کردن، مقادیر ماتریس نرمال هر یک از گزینهها بر وزن معیارها (که قبلا از روشهای دیگر به دست آمده بود) ضرب می گردد. جدول 3-4: وزن دار کردن ماتریس نرمال درآمداشتغالواحدهای خدماتیمیزان مشارکتتوزیع نتایجaij180/022/01/025/025/0چوزه109/01/0038/0086/0090/0بوزندان102/011/0057/0086/0072/گنبدک046/003/0023/0120/0108/0آقچه قلعه046/009/0046/0103/0072/0شاکین032/004/0038/0086/0126/0قراقورتان032/006/0019/0069/0090/0حسن آباد062/010/0030/0103/0090/0 مرحله چهارم: تعیین مقادیر بالاترین و پایین ترین ارزش ماتریس نرمال وزنی بزرگترین و کوچکترین عدد هر ستون تعیین می گردد. در اینجا منظور از بزرگترین عدد، یعنی عددی بیشترین ارزش مثبت را داراست و کوچکترین یعنی بیشترین ارزش منفی. پس اگر معیار ما از نوع منفی باشد، بزرگترین عدد برعکس می شود یعنی می شود کمترین مقدار و کوچکترین می شود بیشترین مقدار و بالعکس. جدول 3-5: محاسبه بالاترین و پایین ترین ارزش ماتریس نرمال وزنی f max0/1090/1130/0570/1200/126f min0/0320/0330/0190/0690/072f+ - F-0/0770/0800/0380/0520/054 مرحله پنجم: تعیین شاخص مطلوبیت (S) و شاخص نارضایتی (R) f* = بزرگترین عدد ماتریس نرمال وزنی برای هر ستون fij = عدد گزینه مورد نظر برای هر معیار در ماتریس نرمال وزنی f- = کوچکترین عدد ماتریس نرمال زونی برای هر ستون طبیعتا برای گزینه به ازای هر معیار یک شاخص مطلوبیت به دست می آید که مجموع آنها شاخص نهایی Sj گزینه را مشخص می کند. بزرگترین Sj هر گزینه به ازای هر معیار ، شاخص نارضایتی (R) آن گزینه می باشد. جدول 3-6: تعیین شاخص مطلوبیت (S) و شاخص نارضایتی (R) درآمداشتغالواحدهای خدماتیمیزان مشارکتتوزیع نتایجaij0/180/220/1000/2500/250SRچوزه0/000/030/0500/1670/1670/420/167بوزندان0/010/000/0000/1670/2500/430/250گنبدک0/140/220/0900/0000/0830/530/220آقچه قلعه0/140/040/0300/0830/2500/550/250شاکین0/180/200/0500/1670/0000/590/202قراقورتان0/170/140/1000/2500/1670/840/250حسن آباد0/100/030/0700/0830/1670/460/167 مرحله ششم: محاسبه مقدار Q و رتبه بندی نهایی گزینه ها از طریق فرمول زیر: V = عدد ثابت 0.5 Sj = مجموع مقدار S برای هر گزینه S- = بزرگترین عدد شاخص S برای هر گزینه S* = کوچکترین عدد شاخص S برای هر گزینه Rj = مجموع مقدار R برای هر گزینه R- = بزرگترین عدد شاخص R برای هر گزینه R* = کوچکترین عدد شاخص R برای هر گزینه در نهایت بیشترین مقدار Q به عنوان بهترین گزینه انتخاب می شود. جدول 3-7: محاسبه مقدار Q و رتبه بندی نهایی چوزه1/000بوزندان0/485گنبدک0/538آقچه قلعه0/340شاکین0/579قراقورتان0/000حسن آباد0/946 3-7- تکنیک فازی نظریه مجموعه فازی، در سال 1965 به وسیله لطفیزاده ارائه شد تا بتوان به صورتی کمّی با عدماطمینان و عدم صحت دادهها سروکار داشت. مهمترین کاربرد نظریه مجموعه فازی توانایی آن در ارائه مسائل مبهم به وسیله کمی کردن اطلاعات دقیق است (ناچتمن، 2000 : 7). با بکارگیری نظریه مجموعه فازی، روشهای علم مدیریت کلاسیک به محیط فازی گسترش مییابد و میتوان از آن در سیستمهای متعدد مدیریتی از جمله تصمیمگیری، سیاستگذاری، برنامهریزی و مدلسازی استفاده کرد. علم مدیریت فازی قادر است مدلهایی ایجاد کند، که تقریبا همانند انسان، اطلاعات کیفی را به صورت هوشمند پردازش نماید. بدین ترتیب سیستمهای مدیریت انعطاف بیشتری پیدا میکنند و اداره سازمانهای بزرگ و پیچیده در محیطهای متغیر، امکانپذیر میشود (آذر و فرجی، 1381: 17). تصمیمگیران می توانند از کمیکردن دادههای نامطمئن و نادرست بهره گرفته و بدین طریق ریسکهای بالقوه در مدلهای تحلیل خود را با استفاده از دادههای فازی کاهش دهند ( ناچتمن ونیدی، 2001 : 246). مجموعه فازی به بیان ساده عبارتست از: تخصیص یک ارزش به هر فرد ممکن در موضوع بحث که نشاندهنده رتبه عضویت آن در مجموعه فازی است. این رتبه مربوط به درجهای است که آن فرد قابل تطبیق با یک مفهوم ارائه شده در مجموعه فازی باشد (کلیر و یوآن، 2005 : 4) . مجموعه فازی بر اساس تعریف لطفیزاده عبارتست از : یک تابع عضویت که عناصر حوزه، فضا یا موضوع X را به دستگاه فاصلهای [0,1] نسبت میدهد. یعنی داریم (لطفی زاده، 1965: 339) : 25952459842500A:X [0,1] زمانی که عدد مورد نظر به یک نزدیکتر باشد، درجه بالاتری از عضویت وجود داشته و در نتیجه قدرت اینکه موضوع مورد نظر به آن مجموعه مربوط باشد بیشتر است. چنانچه درجه عضویت برابر صفر باشد نشاندهنده عدم عضویت و چنانچه برابر یک باشد، نشاندهنده عضویت کامل است (پدریکز و گمیده 2005: 5). عدد فازی یک مجموعه فازی نرمال و محدب است. عدد فازی مثلثی (TFN) یک نوع خاص از اعداد فازی است که به صورت سهگانه ( a1,a2,a3) تعریف میشود. این پارامترها به ترتیب نشاندهنده کمترین ارزش ممکن، بیشترین ارزش مورد انتظار و بزرگترین ارزش ممکن است ( ناچتمن و نیدی ، 2003 : 263) . شکل 2 عدد فازی مثلثی را با توجه به پارامترهای آن نشان میدهد . 46291513716000251904415875001628775260350025431755588000 46291513716010017677142990850091440288290μ (X)00μ (X) 4629151879600000767715301624002701290377825a300a32863215301625002310765377825a200a21472565377825a100a176771530162500 4130040114300X00X شکل شماره 3-2. عدد فازی مثلثی (کوران و همکاران ، 2004 : 514) با توجه به شکل 2 تابع عضویت به صورت زیر تعریف می شود : ( ناچتمن ، 2000: 22 ) زمانی که X< a1 خواهیم داشت :A(X) = 0 μ زمانی که X≤a2 a1≤خواهیم داشت : A(X) = (X-a1)/ (a2-a1) μ زمانی که X≤a3 a2≤ خواهیم داشت : A(X) = (a3-X)/ (a3-a2) μ زمانی که X> a3 خواهیم داشت : A(X) = 0 μ 3-8- روش آنالیز توسعه Chang : چنانچه X={x1,x2,…,xn} مجموعهی اهداف و U={u1,u2,…,um} مجموعهی آرمانها باشد طبق روش آناليز توسعه Chang با لحاظ هر هدف، آناليز توسعه را مي توان براي هر يك از آرمانها انجام داد، لذا ميتوان به صورت ذیل m مقدار آناليز توسعه را برای هر هدف داشت: Mgi1,Mgi2,…,Mgim where i=1,2,…,n که تمام Mgijها عدد فازی مثلثی است که به شکل(l,m,u) نمایش داده میشود. شکل زیر نمایش یک عدد فازی مثلثی است. شکل3-3: نمایش یک عدد فازی مثلثی مراحل توسعهیآنالیز Chang به صورت زیر است: گام نخست به دست آوردن بسط مركب فازي براي هر هدف است. اگر i=1,2,..,n Mgi1,M2gi,…Mgim اندازهی آنالیز توسعه iامین هدف به ازای m آرمان باشد، بسط مرکب فازی m آرمان برای iامین هدف به صورت زیر تعریف میگردد: بنابراین: بنابراین: درگام دوم درجه ارجحيت (درجه امكان پذيري) بر محاسبه ميشود. چنانچه و باشد، درجه ارجحيت بر که با نمایش داده میشود به صورت زیر تعریف میگردد: که برای اعداد فازی مثلثی معدل با رابطهی زیر است: کهd با بزرگترین نقطه تقاطع بین متناظر است. شکل2 را نشان میدهد: شکل3-4: تقاطع Si وSk. گام سوم : محاسبه درجه ارجحيت يك عدد فازي محدب S که از K عدد فاری محدب Si: i=1,2,..,K بزرگتر باشد، به شکل زیر نمایش داده میشود: V(S≥S1,S2,…,SK)= V((S≥S1), (S≥S2),…, (S≥Sk)) = min(V(S≥S1), (S≥S2),…, (S≥Sk)) i=1,2,…,k (S≥Si) = min V اگر فرض شود =min V(Si,Sk) for(k=1,2,…,n k≠i) d'(Ai) آنگاه بردار وزنی به شکل زیر محاسبه میشود: W' = (d' (A1),d'(A2),…,d'(An)) گام چهارم: نرمالسازي بردارW' و به دست آوردن بردار وزن نرمالايز شده W به شکل زیر است: W = (d (A1),d(A2),…,d(An)) 3-9- الگوریتم فرآیند FAHP به روش آنالیز توسعه Chang مرحله نخست اين الگوريتم، ساخت سلسله مراتب براي مسئله است. در مرحله دوم نيز ماتريسهاي مقايسه زوجي تعيين ميشود و اعمال قضاوت ها صورت مي پذيرد. در حالت كلاسيك عدد متناظر با ارجحيتهاي زباني در ماتريسهاي مقايسات زوجي وارد ميشود. اما در حالت فازي، مقدار متناظر با ارجحيتهاي زباني را با اعداد فازی مثلثي در ماتريس هاي مقايسات زوجي وارد ميكنيم. به اين منظور میتوان از جدول زير استفاده كرد: جدول3-8: متغیرهای زبانی و اعداد فازی مثلثی مربوط   عبارت زبانی برای تعیین ارجحیت عدد فازی مثلثی معکوسعددفازی مثلثیارجحیت یا اهمیت کامل و مطلق(2/3،1،2/1)(1/3 ،1، 2/2)ارجحیت یا اهمیت خیلی قوی تر(2،2/3،1)(3/1 ،2، 2/1)ارجحیت یا اهمیت قوی تر(2/5،2،2/3)(3/5، 2/1، 2/2)ارجحیت یا اهمیت کم(3،2/5،2)(5/1، 2/3، 2/1)ارجحیت یا اهمیت برابر (2/7،3،2/5) (5/7، 3/1، 2/2) اين اعداد فازي ارائه شده با مقياسهاي زباني معمولي 1 تا 9، برابر نيست، اما براي فرايند تحليل سلسله مراتبي فازي مناسب است و مورد استفاده قرار ميگيرد. قابل ذكر است كه تمامي عناصر روي قطر اصلي ماتريس مقايسه زوجي برابر با) 1،1،1) است و در ضمن چنانچه عناصر سطر iام و ستون jام ماتريس مقايسه زوجي برابر با باشد، عنصرسطر iام و ستون jام برابر است با: مرحله سوم محاسبه وزنهاي نسبي معيارها و گزينهها است. براي محاسبه وزن نسبي گزينهها نسبت به هريك از معيار ها و وزن نسبي معيارها نسبت به هدف، روش آناليز توسعه را براي هريك از ماتريسهاي زوجي به كار ميبريم، لذا به ازاي هر ماتريس يك بردار وزن نسبي متناظر با آن ماتريس به دست ميآيد. مرحله چهارم نيز محاسبه وزن نهايي گزينهها است كه از تلفيق اوزان نسبي به دست ميآيد. امروزه روشهای متفاوتی برای تصمیمگیری چند شاخصهای پیشنهاد شده است. روشهاي تصمیمگیري چند معیاره، تکنیک الویت بندي با تشابه به راهحل ایدهآل و فرآیند تحلیل سلسل مراتبی، رویکردهاي تصمیمگیري منطقی هستند که بطور گسترده مورد استفاده قرار گرفتهاند و با توجه به اینکه نقاط ضعف هر یک با نقاط قوت دیگري جبران میشود، ترکیب آنها میتواند نتایج بهینهای را ارائه دهد. 3-10- خلاصه فصل در اين فصل ابتدا تعريفي از پژوهش ارائه گرديد. سپس با تعريف فرضيه، فرضيههاي پژوهش بيان گرديد که منجر به تعريف معیارهاي پژوهش گرديد،که شامل دو دسته معیارهای مالی سنتی حسابداری و معیارهای مالی مبتنی بر ارزش است. بعد از آن جامعه آماري و روش گردآوري دادهها بيان گرديد. در نهايت در قسمت روش تجزيه و تحليل دادهها و آزمون فرضيهها به بيان تکنیکها و روشهاي مورد استفاده در مدل پژوهش شامل تاپسیس، ویکور، فازی، آنالیز توسعه چانگ و تحلیل سلسه مراتبی فازی پرداختیم. فصل بعد به تجزيه و تحليل اطلاعات و تفسير نتايج حاصل از آن اختصاص دارد. منابع و ماخذ الف- منابع فارسي آذر ، عادل و حجت فرجی (1381) . علم مدیریت فازی .چاپ اول ، تهران : سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. آذر، عادل و منصور مؤمني (1381). آمار و كاربرد آن در مديريت. جلد دوم، چاپ ششم، تهران: سازمان مطالعه و تدوين كتب درسي علوم انساني دانشگاه‌ها (سمت). ابزاری، مهدی؛ صمدی، سعید؛ ایزدی نیا، ناصر و مجتبی دهقانپور وحید (1387). «ارزیابی عملکرد شرکتهای گروه فلزات اساسی در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از مدل EVA و بررسی رابطه آن با معیارهای حسابداری سود»، تحقیقات مالی، شماره 26، صص.20-3. اعتمادي، حسين و يداله‌ تاري وردي (1385). «تأثير نحوهي‌ ارائهي‌ صورت جريان وجوه نقد بر قضاوتهاي سرمايهگذاران حرفه‌اي.» بررسيهاي حسابداري و حسابرسي، شماره ‌45، صص. 88-69. انواری رستمی، علی اصغر؛ حسینیانف شهامت و مرتضی رضایی اصل (1391). «رتبهبندی مالی شرکتهای بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از روشهای تصمیمگیری چندشاخصه و مدلهای ترکیبی.»، تحقیقات مالی، شماره 1، صص. 54-31. ایزدی نیا، ناصر؛ علینقیان، نسرین (1389). «بررسی رابطه خطای پیش بینی سود و ریسک مالی و تجاری ،در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.»، تحقیقات حسابداری و حسابرسی، شماره 7، صص. 90-72. پارسائیان، علی (1381). « تئوریهای حسابداری»، چاپ دوم، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی. پویانفر، احمد؛ رضایی، فرزین و شهلا صفابخش (1389). «بررسی رابطه معیارهای حسابداری و اقتصادی عملکرد با ارزش شرکتها در صنایع سیمان و پتروشیمی بورس تهران»، بررسیهای حسابداری و حسابرسی، شماره 61، صص. 84-71. تقیزاده، رسول و صفر فضلی (۱۳۹۰).«روش اندازهگیری عملکرد شرکتها با استفاده از رویکرد ترکیبی آنالیز روابط خاکستری و تاپسیس فازی»، چشمانداز مدیریت صنعتی، شماره ۲، صص. ۱۵۰- ۱۲۵. جناني، محمدحسن (1382). «ملاحظاتي در تعيين ارزش شرکتها و ارزشيابي سهام عادي» ماهنامه بورس، شماره 36، صص. 51-48. جهانخانی، علی و احمد ظریف فرد (1374). «آیا مدیران و سهامداران از معیار مناسبی برای اندازهگیری ارزش شرکت استفاده میکنند؟»، فصلنامه تحقیقات مالی، شماره 7 و 8، صص. 64-41. حافظ نیا، محمد رضا (1385). مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، چاپ دوازدهم. تهران: سازمان مطالعه و تدوين كتب درسي علوم انساني دانشگاه‌ها (سمت). حیدری، مهدی (1383). «ارزیابی عملکرد شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با مقایسه هزینه نقدی و سود عملیاتی نقدی (مدل CVA) و بررسی رابطه آن مدل با تغییرات قیمت (بازده) سهام طی سالهای 1382-1378.» پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران. دانششکیب، معصومه و صفر فضلی (1388). «تفکیک شرکتهای موفق و ناموفق با استفاده از رویکرد ترکیبی (F-AHP) و تاپسیس در بورس اوراق بهادار تهران»، فصلنامه علوم مدیریت ایران، شماره 15، صص. 115-87. داوریفر، رمضان (1383). «بررسی رابطه ارزش افزوده اقتصادی، نرخ بازده دارایها و نرخ بازده حقوق صاحبان سهام در صنعت کانی غیرفلزی در بورس اوراق بهادار تهران در سالهای 81-76.» پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران. دلاور، علي (1371). روش تحقيق در روانشناسي و علوم تربيتي، تهران: دانشگاه پيام نور. ساعي، علي (1377). آمار در علوم اجتماعي. چاپ دوم، تهران: مؤسسه نشر جهاد. سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس و الهه حجازی (1384). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، چاپ یازدهم. تهران: انتشارات آگاه. سعیدی، پرویز و جواد قزلسفلو (1387). «بررسی تاثیر انتقال مالکیت (خصوصی سازی) بر ROA، ROE و ROS شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران»، فصلنامه بصیرت، شماره42، صص. 108-89. شیخ، محمدجواد؛ خدامرادی، سعید و محمد جلیل زاده (۱۳۹۰).«ارزیابی عملکرد شرکتهای کارگزاری بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از F-AHP و تاپسیس»، چشمانداز مدیریت مالی و حسابداری، شماره ۳، صص. 105-83. شهرضايي، محمود (1383). «استفاده از نسبتهاي مالي در تصمميمگيري»، ماهنامه حسابدار، سال نوزدهم، شماره 165، صص. 24-21. کاشانیپور، محمد و امیر رساییان (1386). «بررسی رابطه بین بازده سهام و معیارهای ارزیابی عملکرد»، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی مدیریت ، شماره 25، صص. 138-121. کرمی، غلامرضا؛، نظری؛ محسن و مجتبی شفیع پور (1389). «ارزش افزوده اقتصادی و نقدشوندگی بازار سهام» تحقیقات مالی، شماره 30، صص. 132-117. مجتهدزاده، ویدا و شادی حسن زاده (1389). «رابطهی ارزش افزودهی بازار با معیارهای ارزیابی عملکرد مبتنی بر مدلهای اقتصادی و حسابداری.»، فصلنامه بورس اوراق بهادار، سال اول، شماره2، صص. 178-147. محمودآبادي، حميد (1385). «ارزيابي متغيرهاي حسابداري در تعيين ارزش شرکتها.»، پاياننامه دکتري حسابداري، دانشگاه علامهي‌ طباطبائي. مرادزاده فرد، مهدی؛ موسی زاده عباسی، نورالدین و سید محمد مشعشعی (1390). «ارایه مدلی نوین در رتبهبندی و ارزیابی مالی شرکتها (مطالعه موردی: صنعت فلزات اساسی بورس اوراق بهادار تهران) »، بررسیهای حسابداری و حسابرسی، شماره 66، صص. 41-52. ملکيان، اسفنديار و جعفر اصغري (1385). «مطالعه رابطه بين ارزش افزوده اقتصادي (EVA) و نرخ بازده داراييها (ROA) در راستاي ارزيابي عملکرد شرکتهاي پذيرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار ايران»، ماهنامه بورس، شماره 55-54، صص. 33-24. مهدوی، غلامحسین و نجیمه رستگاری (1386). «محتوای اطلاعاتی ارزش افزوده نقدی برای پیش بینی سود»، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، شماره1(پیاپی50)، صص. 156-137. مهرانی، ساسان و کاوه مهرانی (1382) «رابطه بین نسبتهای سودآوری و بازده سهام در بازار بورس تهران»، بررسیهای حسابداری و حسابرسی، شماره 33، صص. 105-93. میرغفوری، حبیب الله؛ رجبیپورمیبدی، علیرضا و داریوش فرید (1388). «کاربرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی در اولویت بندی عوامل موثر بر انتخاب سهام در بورس اوراق بهادار تهران از دیدگاه سهامداران»، توسعه وسرمایه، شماره 3، صص. 130-111. میرغفوری، حبیب الله؛ شفیعی رودپشتی، میثم و غزاله ندافی (1391). «ارزیابی عملکرد مالی با رویکرد تحلیل رابطه خاکستری (مورد: شرکتهای مخابرات استانی»، دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، شماره 16، صص. 81-61. عبدالخلیق، رشاد؛ و بیپین. ب. آجین کیا (1379). پژوهشهاي تجربي درحسابداري: ديدگاه روش‏ شناختي. ترجمه محمد نمازی، چاپ اول، شيراز: انتشارات دانشگاه شيراز. نمازی، محمد و نورالدین رستمی (1385). «بررسی رابطه بین نسبتهای مالی و نرخ بازده سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران»، بررسیهای حسابداری و حسابرسی، شماره 44، صص. 127-105. نمازی، محمد (1384). «بررسی کاربردهای تئوری نمایندگی در حسابداری مدیریت»، علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، شماره 43، صص. 164-148. نوروش، ایرج؛ صالحی، فایق و غلامرضا کرمی (1383). «بررسی رابطهی جریانهای نقد عملیاتی، سود عملیاتی و ارزش افزوده اقتصادی با ثروت ایجاد شده برای سهامداران»، بررسیهای حسابداری و حسابرسی، شماره 37، صص. 146-121. نوروش، ایرج و بیتا مشایخی (1383). «سودمندی ارزش افزوده در پیشبینی سود حسابداری شرکتهای تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای سالهای 1381-1375»، بررسیهای حسابداری و حسابرسی، شماره 36، صص. 158-95. نوروش، ايرج و بيتا مشايخي (1383). «محتواي افزاينده اطلاعاتي ارزش افزوده اقتصادي و ارزش افزوده نقدي در مقابل سود حسابداري و وجوه نقد حاصل از عمليات.»، فصلنامه تحقيقات مالي، شماره 17، صص. 150-131. نوروش، ایرج و مهدی حیدری (1383). «بررسی محتوای اطلاعات ارزش افزوده نقدی در ارتباط با بازده سهام: مقایسه تحلیلی با سودعملیاتی و جریانات نقدی عملیاتی»، مطالعات حسابداری، شماره 8، صص. 151-122. یحییزادهفر، محمود؛ ابونوری، اسماعیل و مریم آبادیان (1388). «بررسی رابطه بین ارزش افزوده اقتصادی و نسبتهای سودآوری با ارزش بازار سهام شرکتهای صنعت خودرو در ساخت قطعات در ایران»، فصلنامه بورس اوراق بهادار، شماره 6، صص. 115-91. یحییزادهفر، محمود؛ شمس، شهاب الدین و مرتضی رضازاده (1389). «ارزیابی عملکرد مدیریت پرتفوی شرکتهای سرمایهگذاری در بورس اوراق بهادار تهران»، پژوهشنامه مدیریت اجرایی، شماره 2، صص. 178-157. سيد عباس زاده‌، ميرمحمد (1380). روشهاي عملي پژوهش در علوم انساني. چاپ اول، اروميه‌: دانشگاه اروميه‌. شباهنگ، رضا (1374). مديريت مالي. جلد دوم، چاپ اول، تهران: انتشارات سازمان حسابرسي. عباسينژاد، حسين. (1380). اقتصادسنجي(مباني و روشها)، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. کردستاني، غلام رضا و حميد رودنشين (1385). «بررسي ميزان مربوطبودن اجزاي نقدي و تعهدي سود حسابداري به‌ ارزش بازار شرکت»، بررسيهاي حسابداري و حسابرسي، شماره ‌45، صص. 68-45. ب- منابع انگليسي Ameels, A. Bruggeman, W and G, Scheiper (2002). “Value-Based management control processes to create value through integration”. A Literature, Ghent University: www.google.com. Arora, Alka (1996). “Executive Compenstation Contracts and Earnings Response Coefficients”, Kent State University. Barth, M. E. et al (2002). “Constraints on Accrual Components of Earnings in Equity Valuation.”, www. ssrn.com Biddle, G.C. Bowen, R.M. and Wallace, J.S. (1997). “Evidence on EVA”. Journal of Applied corporate finance, Vol. 12, pp. 122-135. Biman and Demski, j. (1980) “Economically Optimal Performance Evaluation and Control System” Jornal of Acconting Research. Vol. 9, pp. 184-220. Brainard, W. and J. Tobin (1968). “Pitfalls in Financial Model-Building.” American Economic Review, Vol. 58, No. 2, pp. 99-122. Chen, P. and G., Zhang (2003). “Profitability, Earnings and Book Value in Equity Valuation: A Geometric View and Empirical Evidence.” www.ssrn.com Chen, k.Hm. Shimerda, T.A. (1981). “AN empirical analysis of useful financial ratios”. Financial Management, Vol. 10, pp. 51-60. Cheng, sung. Julian, Ming. Tsao, show. Ming. Tsao, wen.Hsien. Tu, Hill H.J. (2007). “will echannal additions increase the financial performance of the firm?”. The evidence from Taiwan”. Industrial marketing management, Vol. 36, pp. 50-57. Choo, Enyu, Bertram Schoner and William Wedley. (1999). “Interpretation of criteria weigts in multicriteria decision making.”. Computers and Industrial Engineering, Vol. 37, pp. 527-541. Curran, R.; S. Raghunathan ; and M. Price (2004). “Review of Aerospace Engineering Cost Modeling: The Genetic Causal Approach”. Progress in Aerospace Sciences , Vol. 40, pp. 487-534. Dewet, J. H.. (2005). “EVA versus traditional accounting measures of performance as drivers of shareholder value- A comparative analisis”. Meditari Accountant Research vol. 51 (2), pp. 1-16. Ertugrul, I. Karakasoglu, E. (2009). “Preformance evaluation of Turkish cement firms with fuzzy analytic hierarchy process and TOPSIS methods”. Expert system with applications, Vol. 36, pp. 702-715. Escalona, Ruben (2002). “Valu Based Management an Analysis of the EVA Model”. MBA Dessertation, University of Camberidg. Fama and French. (1996). “Risk, Return and Equilibrum: Emprical Tests Journal portfolio Economy, Vol. 81, pp. 607-636. Fernandez, Pablo. (2001). “EVA, Economic Profit and cash value added do not measure shareholder value creation.” Caminodel Cerrodel Aguib ,vol. 13, pp. 23-28. Hendriksen, E. and V. Berda (1992 ). Accounting Theory. 5th. New Yourk: Irwin. Holthausen, R. W. and L. W. Ross(2000). “The Relevance of the Value Relevance Literature For Financial Accounting Standard Setting.” www.ssrn.com Hwang, C.L., Yoon, K. (1981). “Multiple Attribute Decision Making.” In: Lecture Notes in Economics and Mathematical Systems 186. Springer-Verlag, Berlin. Jensen, M., and W. Meckling (1976). “Theory of the firm: Managerial behaviour, agency Costs and ownership structure”, Journal of Financial Economics, Vol. 3, No. 4, pp. 305–360. Klir , George J.; and Bo Yuan(2005).Fuzzy Sets and Fuzzy Logic: Theory and Applications. Eastern Economy Edition ,India: Prentice-Hall. Lambert, R Allen (1982). “Managmerial Incentives in Multiperiod Agency Relationship”, Stanford University. Lambert, R. and D. Larcker (1987). “An Analysis of the Use of Accounting and Market Measures of Performance in Executive Compensation Contracts.” Journal of Accounting Research, Vol. 25, pp. 179-203. Larcker, D.F. (1983). “TheAssociation between Performance Plan Adoption and Corporate Capital Investment,” Jornalof Accounting and Economics, Vol. 3, pp. 3-30. Lee A. H. I, Chen W.C, Chang C.J. A “fuzzy AHP and BCS approach for evaluating performance of IT department in the manufacturing industry in Taiwan.”, Expert system with applications 2008, Vol. 34, pp. 96-107. Lue, yun. Gongbing, Bi. Liang. (2012). “input/output indicator selection for DEA efficiency evaluation: An Emprical study of chines commercial banks”, Expert system with applications, vol. 39, pp. 1118-1123. Natarajan, Ramachandran, (1992) “The Use of Discretionary Accounting Reports in Management Compensation Contracts”, University of Pennsylvania. Nachtmann. H (2000). “Estimating Input Parameters in Activity Based Costing System Utilizing Fuzzy Set Theory”. Ph.D Dissertation ,University of Pittsburgh. Nachtmann. H, Kim Lascola Needy (2001). “Fuzzy Activity Based Costing : A Methodology for Handling Uncertainty in Activity Based Costing Systems”. The Engineering Economist, Vol. 46, pp. 245-273. Opricovic S, Tzeng GH.(2004). “Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS.” European Journal of Operational Research, Vol. 156, pp. 445-455. Pedrycz, Witold; Fernando Gomide (2005). An Introduction to Fuzzy Sets: Analysis and Design. Eastern Economy Edition ,India: Prentice-Hall. Riahi-Belkaoui, A. (2003). “Intellectual Capital and Firm Performance of US Multinational Firms.” Journal of Intellectual Capital, Vol. 4, pp. 215-226. Sayadi MK, Heydari M and Shahanaghi K. (2009). “ExtensioVIKOR method for decision making problem with interval numbers.” Applied Mathematical Modeling. Vol.33, pp. 2257–226. Stanley, P. (2002). “Epistemics on EVA, CAPM.” Journal of managerial Issues. www.proquest.com Sloan, R. G. (1993). “Accounting Earnings and Top Executive Compensation.” Journal of Accounting and Economics, Vol. 16, pp. 55-100. Stewart, G. B. (1991). “The quest for value: The EVA management guide” New York: Harper Business. Tobin, J. (1969). “A general Equilibrium Approach to Monetary Theory.” Journal of Money, Credit and Banking, Vol. 1, pp. 15-29. Uyemura, D. G., Kantor, C. C., and Pettit, J. M. (1996). “EVA for banks: Value cration, risk management.” Journal of Applied Corporate Finance. Vol. 9 (20), pp. 94-109. Wolfe, J. (2003). “The TOBIN'q as a Company Performance Indicator." Developments in Business Simulation and Experimential Learning, Vol. 30, pp. 155-160. Yalcin. N, bayrajdaroglu. and Cengiz Kahraman.(2012). “Application of fuzzy multi-criteria decision making methods for financial performance evaluation of Turkish manufacturing industries”. Expert system with application, vol. 39, pp. 350-364. Yang, Taho. Huang, Chih- ching. (2007). “Multiple- attribute decision making methods for plant layot design problem”, Robotic and computer- integrated Manufacturing, vol. 23, pp. 126-137. Young, S. David and Stephen F. O‘Byrne (2001). “EVA and Value-Based Management: A Practical Guide to Implementation.” New York: McGraw-Hill. Zadeh, L. A.(1965).”Fuzzy Sets”. Information and Control, Vol. 8, pp. 338-353. Abstract a comparative study of Efficient combined algorithms to evaluate the financial performance of companies in Tehran Stock Exchange using Fuzzy Approach BY: Hasan Fattahi Nafchi In today's competitive world, establishıng a proper system of evaluating firms performance is essential. The purpose of this study is to evaluate the financial performance of pharmaceutical, basic metals and automotive parts companies using a new method. The fuzzy AHP is used for weighting the performance evaluation measures and Fuzzy TOPSIS and fuzzy Vykvr is also used to rank the companies in this study.A combination of traditional performance evaluation measures and value-based memeasures to evaluate the performance and ranking of pharmaceutical, basic metals and automotive parts companies are used in 1388. The population of this study includes pharmaceutical, the manufacturer of basic metals and automotive parts companies listed in Tehran stock exchange market. Ranking fuzzy approach to ranking of the companies listed in stock exchange significantly enhances the accuracy of the input data to the ranking softwares. The results presented two new accurate models of performance evaluation. These models can be useful to variety of groups such as investors, stock market and other users. Keywords: Financial Performance Evaluation, Topsis, Vikor, FAHP, Financial Criteria.